در مقاله گذشته در مورد روش های نگهداری درختچه های بن سای (مینیاتوری) به طور کامل صحبت کردیم امروز میخواهیم همه چیز درباره درختچه های مینیاتوری را به شما عزیزان توضیح دهیم.
همه چیز درباره درختچه های مینیاتوری
بن سای یا درختچه های مینیاتوری همان درخت است ولی در سایز کوچک تر که خاستگاه اصلی این نوع پرورش چین و تایلند می باشد و حدود ۲ قرن می باشد که در جهان معروف می باشد و نمونه کاملی از زیبایی و شگفتی می باشد.
هر چه بنسای به درخت اصیل خودش نزدیک‌تر و شبیه‌تر باشد، میزان ارزش و عمر آن نیز بالا‌تر می‌رود، البته می‌توان با روش‌های خاص، چین و چروک‌هایی روی تنه درخت بنسای ایجاد کرد یا آن را به شکلی خاصی فرم داد. اما عمر واقعی بنسای از روی پوست آن شناخته می‌شود. همه کارشناسان می‌دانند که پوست درخت کاج ۲۰ ساله با نمونه ۸۰ ساله آن چه تفاوت‌هایی دارد. همین تفاوت‌ها در بنسای کاج هم کاملا مشخص و ملموس است.
انواع درختچه های مینیاتوری
بن سای خزان دار : دارای رشد سریعتری هستند و نور و آب و خاک مقویتری نیاز دارند. از آنجایی که به بن سای خزان دار باید به موقع سرما داده شود تا به خواب زمستانی بروند نگهداریشان سخت تر است. بن سای های ایران بیشتر خزارن دار می باشند. نمونه ارزان بن سای ۲ تا ۳ سال عمر دارد و دارای یک تنه اصلی و تقریبا قطور با چند شاخه می باشد ولی بن سای واقعی باید عمری فراتر از ۲۰ سال داشته باشد. مانند : نارون، بلوط، ابریشم، سیب و …
بن سای همیشه سبز : در مقابل گیاهان همیشه سبز معمولا چرخش کندتری در طبیعت دارند و برای زرد شدن و افتادن برگ‌هایشان به زمان بیشتری نیاز است. به‌صورت کلی، همیشه‌سبز‌ها آب کمتری نیاز دارند و خاکشان هم دانه درشت است. مانند : درخت کاج
بن سای چطور کوچک می‌ماند؟
بنسای کوچک ارتفاعی کمتر از ۱۰ سانتی متر دارد و بنسای متوسط در اندازه های ۱۰-۳۰ سانتی متری می باشد. بنسای بزرگ هم ارتفاعی به بزرگی ۶۰ تا ۷۰ سانتی متر دارد. پس درختان بنسای در ابعاد مختلف وجود دارند. برای اینکه یک بنسای زیبا و جذاب داشته باشید کافیست بذر درخت یا گیاهی که دوست دارید را تحت تاثیر غذا و نور و رطوبت قرار دهید. پس وقتی به درختی که کاشته ایم مواد مغذی کافی نرسد کوچک می ماند و این دقیقا هدف ما می باشد. و در مقابل اگر بنسای را در باغچه بکارید و خاک غنی و تغذیه خوب داشته باشد به درخت بزرگی تبدیل می شود.
بنسای بذر خاصی ندارد، مثلا برای داشتن یک بنسای کاج، می‌توانید از بذر همان گیاه کاج بهره ببرید. نگهداری از بنسای از همان بذر شروع می‌شود. کارشناسان این رشته در همان سال اول کاشت، ریشه‌هایش را هرس و آن را در شرایط خاص نگهداری می‌کنند تا درخت زیاد رشد نکند و مینیاتوری باقی بماند.
نگه داری و انتخاب محل مناسب برای بنسای:
یکی از نکات مهم برای نگهداری گیاهان بنسای این است که به غیر از اجزای اصلی در ظرف، باید هر چیز دیگری را از آن حذف کنید. این کار نوعی پالایش گیاه است که یکی از اقدامات نمادین در فلسفه های ژاپنی محسوب می شود.
ژاپنی ها در پرورش بنسای بر تعادل نظم و فرم دادن آن به حالت مثلثی شکل در قسمت خارجی تاکید دارند که خود، نوعی نماد است.
انتخاب محل مناسب برای بنسای اهمیت بسزایی دارد، زیرا باعث می شود که گیاه برای سال ها سالم و شاداب بماند و به شما انرژی بدهد.
برعکس اگر محل انتخاب شده مناسب نباشد، نه تنها به خوبی رشد و نمو نمی کند، بلکه از بین خواهد رفت. پس باید به عواملی مانند نور، سایه، نحوه آبیاری، رطوبت و حتی میزان تحمل گیاه توجه کرد و در صورت سهل انگاری کوتاه مدت، می تواند بر عمر گیاه موثر واقع شود.
چگونه بنسای خوب را تشخیص بدهیم؟
در هنگام خرید بنسای به نکات زیر توجه نمایید:
حتما گیاه بنسای را در فصل بهار که زمان رشد و شکوفایی آن است، بخرید. از فروشنده محل نگه داری، نام گیاه و… را بپرسید تا بتوانید به خوبی از آ ن نگهداری کنید.
با یک انگشت ساقه گیاه را کمی فشار دهید، در صورتی که سفت و محکم نباشد، به اصطلاح ریشه در داخل خاک لق باشد؛ یا رشد آن به اندازه ی کافی صورت نگرفته یا ریشه در حال پوسیدن است که خرید آن پیشنهاد نمی شود.
به دقت به برگ های آن نگاه کنید که از نظر اندازه و سالم بودن، برگ ها و ساقه ها با هم مطابقت داشته باشند.
برای پی بردن به بیماری حشره زایی و آلوده نبودن به بیماری، نوک شاخه ها و برگها و محل اتصال به ساقه را به دقت بررسی کنید تا آفت نداشته باشد.
پس از انتخاب گیاه، از فروشنده بخواهید که آن را با روزنامه بپوشاند؛ زیرا تغییر درجه حرارت ناگهانی گیاه، باعث ریزش برگ های آن می شود.
از کود دادن به گیاه برای مدتی خودداری کنید و چنانچه پس از گذشت چند روز، تعدادی از برگ های تحتانی آن زرد و پژمرده شد، نگران نباشید؛ این حالتی است که گیاه برای بقای خود در محیط جدید انجام می دهد.
طبیعی است که گیاه در طی پذیرش شرایط محیطی جدید، برگ های پیر و پایینی خود را از دست دهد. هرگز برگ های زرد را از ساقه جدا نکنید و اجازه دهید این کار به صورت طبیعی توسط خود گیاه صورت بگیرد. گیاه بنسای احتیاج به هرس دارد و برای تقویت این گیاه از کودهای مخصوص بنسای استفاده کنید و هر دو سال یک بار خاک آن را تعویض نمایید.
انواع فرم های بنسای:
فرم رسمی:
- بسیار رایج و محبوب
- مشابه رشد درخت در بهترین شرایط جوی
- تنه صاف و استوار
- هرس شاخه ها مشابه سه گوش، الماس یا نوک پیکان
- آرایش ریشه ها در تمام سطح خاک
فرم مایل یا خمیده:
- بسیار ساده و مشابه اکثر درختان موجود در طبیعت
- تنه با زاویه ۴۵ درجه به چپ یا راست
- ریشه ها در جهت عکس برای حفظ تعادل
- هرس شاخسار مشابه فرم رسمی
فرم باد خورده:
- مشابه رشد درختان در مکان های بادخیز
- تنه به صورت خوابیده
- شاخسار به صورت افقی در یک سمت
- ریشه ها در سمت مخالف برای حفظ تعادل
فرم آبشاری یا نیمه آبشاری:
- هدایت تنه و شاخسار از یک سمت گلدان تا پایین
- استفاده از گلدان گود و پایه ستون
فرم جنگل:
- به منظور منظر سازی
- کاشت تعداد فرد چند بنسای کنار هم
فرم کلک:
- منظر سازی فرم جنگل
- تنه کاملا خوابیده روی خاک
- شاخسار هر کدام جداگانه فرم یک بنسای دارد
- آبیاری توسط زیر گلدانی
فرم چتری:
- مشابه رشد درختان با شاخسار باز و برگ های مرکب
- مناسب فرم رسمی نیستند
- الگو برداری از نمونه طبیعی
فرم دو تنه:
- دو بنسای کاشت شده در کنار هم
- تنه ای که در نزدیکی ریشه انشعاب پیدا کرد
- تنه جلویی بلندتر
- شاخسار شبیه فرم رسمی یا چتری
فرم جین، شاری، سابا میکی:
- مشابه رشد درختان با شرایط جوی بد و تجسم درختان کهنسال
- جین: بریدن شاخه و تنه، کندن پوست، نمایش قسمت های داخلی درخت
- شاری: نمایش قسمت هایی که در معرض هوازدگی و آفتاب زدگی قرار دارند، قوس دادن
- سابامیکی: نمایش تنه تو خالی یا شکافته
فرم سنگی:
- کاشت بنسای روی سنگ های متخلخل
روش فرم دهی در بنسای:
درختان بنسای رهاورد ذوق و سلیقه تربیت کننده و الگوبرداری از طبیعت هستند و خود به خود به این شکل در نیامده اند:
- سیم بندی
- خم کردن شاخه ها
- بستن شاخه ها به گلدان
- اتصال وزنه به شاخه ها
- استفاده از خاصیت نور گرایی گیاه
هرس بنسای:
هرس شاخه:
- حذف شاخه های اضافه، شکسته و…
هرس ریشه:
- جهت ایجاد تعادل بین شاخسار و ریشه ها
- زمان: هنگام تعویض خاک گلدان در آغار فصل رشد
- حذف ۳/۱ از ریشه های قدیمی
- نفوذ بهتر آب و اکسیژن به خاک
خاک بنسای
- خاک نیمه سبک و غنی
- دارای نگهدارنده رطوبت
- دارای استحکام کافی برای استواری درخت
ابزار های بونسای:
- هرس گر مقعر concave pruner: این وسیله به روند هرس شاخه ها سرعت بخشیده و منجر به التیام زودتر زخم ها می شود. زیرا فرو رفتگی ایجاد می کند که این فرورفتگی باعث تشکیل کالوس می شود.
- قیچی مخصوص جوانه ها bud scissors: بهترین وسیله برای هرس برگ ها، جوانه ها و شاخه های کوچک است؛ زیرا لبه آن کوتاه است و به کنترل بهتر کمک می کند.
- قطع کننده ریشه هاroot cutter : ریشه ها باید با ابزارهایی با تیغه محکم قطع گردند.
- خاک زداهاsoil removal : یک وسیله برای تعویض راحت تر گلدان می باشد.
- قطع کننده زوائد غده ای شکلmelon bud cutter : برای قطع جوانه هایی که در یکدیگر رشد یافته اند یا برای قطع نوک ریشه ها استفاده می شود.
- انبرکtweezers : برای نگه داری جوانه های کوچک، در زمان تمییز کردن آنها از آفات احتمالی به کار می رود.
- سیمwire : برای شکل دهی شاخه ها و تنه های باریک و تصحیح خمیدگی های غیر طبیعی به کار می رود.
- قیچی کوچک bud trimming shear : مناسب هرس جوانه ها و شاخه های کوچک است.
- انبر دستpliers : برای قطع و پیچاندن سیم ها به کار می رود.
- جک jack و اهرمlever : برای خم کردن شاخه ها کاربرد دارد.
- ارهsaw ، برسbrushes ، اسکنهgouges و تیغ برش سایر ابزارهای بنسای هستند.
